یکی از جذابیتهای شطرنج حرکات اشتباه می باشد ، ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که مهره ای را لمس کرده و طبق قوانین محکوم به انجام حرکتی شده اید که منجر به شکستی دردناک شده است. اما موضوع هنگامی دردناک تر می شود که شما در وضعیتی برنده ، پیشنهاد تساوی داده اید و یا پیشنهاد تساوی حریف را قبول کرده اید و از این زجرآورتر هنگامی است که شما در یک وضعیت کاملاً برنده به تصور اینکه بازنده هستید ، بازی را واگذار نموده و هنگامی از این امر آگاه شده اید که کار از کار گذشته است.هر چند  اینگونه اشتباهات  در بین آماتورها رایج تر است اما در موارد بسیاری در بین اساتید بزرگ و حتی در بالاترین سطوح هم پیش آمده است. 

معروفترین نمونه از این نوع در بازی تاریخی "گری کاسپاروف" قهرمان افسانه ای شطرنج جهان و "دیپ بلو" ابررایانه شطرنجباز رخ داده است در جریان بازی دوم بین این دو مغز متفکر در  سال 1997  "گری کاسپاروف" در وضعیتی مساوی بازی را واگذار کرد. بدون شک همین نتیجه به شکست پر سر و صدای وی در آن سال انجامید.

مشاهده بازی دیپ بلو - گری کاسپاروف

نمونه دیگر از این نوع را می توان در دور پنجم مسابقات "دون هرمانس" رد سال 1999 و در بازی "پیتر سویدلر" و "ویسواناتان آناند" اتفاق افتاده است. در این بازی استاد بزرگ روس در حالی که تا کسب یک پیروزی دلنشین فاصله ای نداشت خود پیشنهاد تساوی داد تا حریف صاحب نام هندی وی از شکست رهایی یابد.

مشاهده بازی سویدلر - آناند

به همین منظور 35 وضعیت از این نوع اشتباهات را با عنوان "اشتباهات نهایی" را که توسط "تیم کرب" گردآوری شده است را به این امید که بتواند بر تجربیات شطرنجبازان عزیز ذره ای بیفزاید را از نظرتان می گذرانیم :

(16)

Mathot - Baumgartner  
cr France 1958  

سفید تسلیم می شود چرا که از قدرت رخها در عرض دوم به واهمه افتاده است.

اما 1.Rc8یک برد اجباری را نصیب سفید می کند. حرکت تهدید کننده 2.Qxh6+ است و به دنبال آن Rh8 مات را به دنبال خواهد داشت و اگر سیاه حرکت 1...h5 را انجام دهد در آنصورت این حرکت یاری رسان نخواهد بود زیرا با پاسخ 2.Qg5 روبرو خواهد شد که تهدید را بار دیگر از نو پیش می کشد که در نتیجه  کمکی عایدش نمی شود.اگر سیاه ادامه 1...g5 2.fxg5 Qg6 3.Nxe6 را بازی کند در انصورت دفاعی در مقابل 4.Nf8+ با از دست دادن وزیر و بازی برایش به همراه خواهد داشت. حرکت جالب توجه 1...Qg8!?  است به دلیل اینکه با ادامه بازی رخهای سیاه کشنده به نظر می رسند. اما پس از  2.Nf5   و یا ادامه بهتر 2.Nxe6 (Qxc8 3.Ng5+ Kg8 4.Qxh6)   امیدی برای نجات دادن بازی بازنده سیاه باقی نخواهد گذاشت.

 

(17)

Ortega - Etcheverry 
Havana, Pan American championship 1963 

سیاه که در تمام طول بازی یک بازی برتر را به نمایش گذاشته است سرنوشت بازی را با کیش اسب 38...Nd2+ رقم می زند. سفید در این وضعیت تسلیم می شود چرا که دفاعی در مقابل این کیش کشنده نمی بیند چرا که  39.Nxd2 با مات Qg1 به بازی پایان خواهد داد و در صورت 39.Bxd2 باز هم حرکت Qf2 مات را به همراه خواهد داشت.اما اینگونه محاسبه از طرف بازیکن سیاه در صورتی انجام می شود که وی این نکته را از نظر دور میدارد که پس از:

38...Nd2+ 39.Bxd2     

مات با وزیر در خانه f2 به دلیل آچمز شدن وزیر غیر  قابل بازی است.

 

(18)

Darga - Lengyel  
Amsterdam izt 1964  

سیاه حرکت 41...R6xe2+  را بازی کرد و سفید تسلیم شد. هردو بازیکن به این دلیل که پس از:

42.Rxe2 Bxh4+, 43.Kg2

سفید اجباراً یک رخ از دست خواهد داد ، بازی را به نفع سیاه خاتمه یافته پنداشتند اما حرکت 43.Ke3 .که به نجات رخ سفید می انجامید را از قلم انداختند. شاید به این دلیل که طرفین هنوز آخرین حرکت سیاه که  Ke3-f2    بوده است را متصور بوده اند. چرا که در این وضعیت رخ سیاه خانه e3  را پوشش داده و مانع از حرکت شاه به این خانه می شود.

 

(19)

Langeweg - Krabbé  
Zierikzee 1967, championship Netherlands  

سیاه با این تصور که دفاعی در مقابل حرکت Qxf7 وجود ندارد تسلیم شد. بعدها "کورت ریختر" در مجله شطرنجی "دویچه شاخزیتونگ" نشان می دهد که بازی می توانست مساوی شود:

 32...Rc2 33.Rf1 Rc1

اما پس از گذشت 30 سال "کلاوس تروتمان" در کتابش با عنوان  'Der letzte Fehler'   نشان می دهد که سیاه حتی می توانست برنده بازی باشد:

32...Rc2 33.Rf1

و اکنون:

 Qd2!و 34.Rg2 Qxg2+ 35.Qxg2 Rxg2+ 36.Kxg2 Bxa4

که برای سیاه برنده است و یا :

34.Rh3 Bxa4 35.Kh1 Be8 36.Rg1 Re7 37.Qf6 Qg2+ 38.Rxg2 Rc1+ 39.Rg1 Rxg1+ 40.Kxg1 gxf6

که سفید به سختی راهی برای فرار از این وضعیت بغرنج پیدا می کند.

 

(20)

W. Schmidt - Kwasniewski  
Lublin 1969, ch Poland  

سفید حرکت 41.Bxd4 را بازی کرد و سیاه که در تنگی وقت شدید به سر می برد با تصور اینکه در وضعیت بازنده ای قرار دارد و بدون توجه به اینکه پس از انجام این حرکت سفید ، ادامه بازی به روز بعد موکول می شد، تسلیم شد. سیاه می توانست در روز بعد بازی را با یک طرح برنده از سر گیرد:

41...Qh3+ 42.Kg1 Rf1+ 43.Qxf1 Bxd4+ 44.Rf2 Qxg3+ 45.Bg2 Bb7 46.Kh1 Qxh4+ 47.Kg1 Qg3 48.Kh1 Bxg2+ 49.Qxg2 Qxf2

 

(21)

Havasi - Reko  
Budapest 1976  

سیاه تسلیم شد در حالیکه می توانست با یک محاسبه عمیق و با طرح مشهور رخنه در وضعیت حریف به یک پیروزی نمونه وار دست یابد:

1...c4 2.bxc4 (2.dxc4 a4, and now either 3.bxa4 b3 or 3.c5 axb3 as in the main line. Or 2.Kg3 c3 3.bxc3 a4 4.bxa4 dxc3 etc.) a4 3.c5 a3 4.bxa3 bxa3 5.c6 a2 6.c7 a1Q 7.c8Q Qf1+ 8.Kg3 Qf4+ 9.Kh3 Qf3+ 10.Kh2 Qf2+ 11.Kh3 Qh4+ 12.Kg2 Qxg4+ 13.Qxg4+ Kxg4 and wins.

 

(22)

Zinn - Syre  
Dresden 1977  

یک بی بصیرتی کامل. سیاه در حالیکه یک رخ پیش است اما با تهدید ماتی حریف روبروست. سیاه در حالیکه می توانست با حرکت 1...Qd1+ شاه حریف را به خانه های سفیدرنگ جلب کند و به دنبال آن با کیش فیل خود وزیر حریف را بگیرد اما بازی را چنین ادامه داد:

1...Kf7? 2.Be8+ Ke7

این شانس برای طرفین وجود دارد تا با کیش دائم Qh7+و Qh8+ بازی به تساوی برسد. حتی سفید با ادامه:

3.Bxg6 Qd1+ 4.Kc3 Qe1+

می تواند تساوی را تضمین کند. جالب اینکه پس از حرکت اشتباه 3.Bc6? این سیاه است که تسلیم می شود. هنوز شانس برنده شدن با Qd1+ برای سیاه وجود داشت.

 

(23)

Kotov - Lambert  
London 1978  

این بازی در این وضعیت به زمانی دیگرموکول شد. "لمبرت" پیشنهاد تساوی داد که به قدر کافی احمقانه به نظر می رسد اما "کوتوف" به وی می گوید که حرکت بعدیش 42.Re6+ است که به دنبال آن ادامه:

42...Kd7 43.Rxe8 Kxe8 44.Re6+

می تواند با ادامه Rxe4 و Rxg4 برنده شود که در این حال "لمبرت" تحت تاثیر حرفهای حریف از سرگیری بازی را منصرف می شود و تسلیم می شود. اما باید خاطر نشان کرد که اقتدار "کوتوف" به عنوان بازیکن برنده زیر سوال می رود چرا که پس از 43...g3 به جای پس گرفتن رخ ، برای سیاه وضعیتی برنده در پیش خواهد بود.

 

(24)

Dekhanov - K. Yusupov  
Uzbekistan Championship 1981  

بازیکن سیاه "یوسوپوف" و نه استاد بزرگ "آرتور" حرکت 1...Qa6 را بازی کرد و سفید تسلیم شد چرا که به دلیل Qf1 و مات تعویض وزیرها اجباری است. اما سفید از یک ادامه ماتی تر و تمیز غافل ماند:

2.g4+ fxg4+ 3.Nxg4+ g5 (Qxb5 4.Nf6 mate) 4.Qe8+ Qg6 5.Nf6#

 

(25)

Veprek - Glaz  
Bad Kissingen 1982  

پس از 33.Rxb7 سیاه چاره را در تسلیم شدن دید. چرا که وی دفاعی را در برابر:

33...Qxb7 34.exf5 

و پس از آن Bd5+ متصور نیست. اما دلیل اصلی وی از تسلیم شدن این بود که پس از:

34...Qh7 35.Bd5+ Kh8 36.Qxf8+

مات اجتناب ناپذیر خواهد بود. اما وی از این نکته که وزیر سفید آچمز است و نمی تواند با شکار رخ ، حریف را مات کند غافل ماند.

 

(26)

Rijnsbergen - v.d.Weijden  
Haarlem 1983 

یک بازی در رقابتهای باشگاهی هلند. سفید یک رخ را در g7 قربانی کرده است و سیاه تسلیم شد چرا که پس از:

1...Kxg7 2.Qxf6+ Kg8 3.Nh6+  

وزیرش را از دست رفته می بیند. اما وی از این ادامه غفلت کرد:

 3...Qxh6 4.Qxh6 Ne2+ 5.Kh1 Rxf1 mate

به همچنین سیاه می تواند با ادامه:

 2...Kh7 3.Ng5+ Qxg5!

بازی برنده ای داشته باشد.

 

(27)

Jonasson - Angantysson  
Iceland 1984  

آنچه را که سیاه در این وضعیت خلق کرد به عنوان یک شاهکار در هنر شطرنج دهان به دهان چرخید:

26...e2 27.fxe7 Bd4+

و سفید تسلیم شد. بعدها یکی از خوانندگان ستون روزنامه ای که این وضعیت را منتشر کرده بود پرسید که سیاه پس از پاسخ سفید با انجام 28.Ne3  چه می تواند کند؟!

 

(28)

Samarin - Antoshin  
Berdyansk 1985  

این وضعیت به عنوان یک ترکیب برنده برای سیاه در مجله لیتوانیایی با عنوان "ساش"(SASH) منتشر شد.با ادامه :

 35...Qxh2+ 36.Kxh2 Rcg8

سیاه یک مات غیر قابل اجتناب را خلق می کند.اما یکی از خوانندگان باهوش این نشریه به نام "ای.ووریس" از ریگا با احتساب دو حرکت انجام شده ادامه ای برنده را با انجام 37.e6 و 38.Rxc5 که نتیجه آن پیش افتادن یک رخ برای سفید خواهد بود را پیشنهاد داد.

 

(29)

Martorelli - Antunes  
Reggio Emilia II 1985/86  

سیاه که دفاعی را در برابر تهدیدات سفید نمی بیند ، تسلیم شد.به عنوان مثال:

39...Rxd7 40.Rxd7

که به برد سفید می انجامد و یا :

39...Rf7 40.Rxe7 Rxd1+ 41.Kg2 Rxe7 42.Qf8

که به مات ختم می شود.اما با حرکت 39...Qf7! سیاه تهدیدات سفید را دفع خواهد کرد. پس از:

40.R1d5  Qg8 42.Rxc7 Rf7

سیاه برنده است.

 

(30)

Sznapik - Van Gils  
Liege 1986  

یک بی بصیرتی دیگر از نوعی خاص؛ فراموش کردن قوانین بازی. سیاه نمی داند که چگونه می توان بدون از دست دادن فیل  از مات شدن با Qxg6+  رهایی یافت. پس از بازی استاد لهستانی به حریف اشاره می کند که می توانست با 20...O-O وضع خود را با بهبود ببخشد چرا که سیاه هنوز حق قلعه رفتن را دارد. پس از 21.Bxg7 Kxg7 سیاه با یک پیاده رونده اضافی به وضعیتی دلخواه دست می یافت به علاوه اینکه سفید در خانه های b4 و e6 دارای ضعفهای جدی است. جمع بندی این ویژگیها سیاه را صاحب وضعیتی برنده می کرد.

 

(31)

Matamoros - Klinger  
Gausdal Junior World Championship 1986 

یک نمونه خاص. در تنگی وقت مفرط سفید اسبش را لمس می کند،همانطور که مشهود است او می توانست با Rxg6 با یک سوار بیشتر به سادگی به وضعیتی برنده پای بگذارد. در این حال سفید ناگزیر به از دست دادن رخش در خانه g7 هم خواهد بود.پس بهترین چاره را تسلیم شدن دانست.

اما غافل از اینکه با حرکت 36.Nh5+ باز هم سفید در وضعت پیشین قرار می گرفت و می توانست  اسب حریف را بگیرد:

36...Ke8 37.Nf6+ Kf8

و اکنون 38.Rxg6 به گرفتن یک سوار با حمله ای برنده ختم می شود.

 

(32)

Both - Späte  
Women's Championship Germany, Bad Lauterberg 1987  

همانند بازی کلر – اشلمر (دیاگرام شماره 9) این دیاگرام هم از دور آخر مسابقات قهرمانی آلمان آورده شده است. در این بازی اگر بازیکن سفید برنده می شد به عنوان قهرمانی دست می یافت.اما در این وضعیت سفید تسلیم می شود در حالیکه در وضعیتی برنده قرار داشت. سفید چنین پنداشت که پس از رفع کیش با 40Kc1  وزیرش را از دست رفته می بیند این در حالی است که حرکت پیاده ای  +g7 را که به خلق وزیری تازه نفس منجر می شود را از نظر نگذرانده بود.

 

(33)

Hartmann - Rädisch  
Correspondence, 1987  

در این وضعیت که از یک بازی مکاتبه ای حادث شده است ، سفید به این دلیل که پیاده های سیاه را غیر قابل مهار می بیند، تسلیم می شود.اما او این نکته را مورد توجه قرار نداده بود که نیازی به مهار کردن پیاده ها نیست چرا که:

1.Re2! c2 2.Kd4

با  Re6 و مات را به همراه خواهد داشت.حتی1.Ra1   برنده است:  (b2 2.Re1 Kc5 3.Kd3)

 

(34)

Nagler - Wolkenstein  
Eberswalde 1995  

یک اشتباه فاحش مطلق.پس از 1.Bd4?(Qxa1!) سیاه تسلیم شد.اما همانطور که به سادگی قابل مشاهده است حرکت: 1...Nc2+موجب می شود تا سیاه  یک رخ پیش افتد.

 

(35)

Glek - Lazarev  
Porto San Giorgio 1997  

سیاه که مدت طولانی است از ناحیه خانه f8  تحت فشار مضاعف قرار داشته است سرانجام در وضعیت پیش رو به این نتیجه می رسد که توان مقابله با تهدیدات حریف پس از اینکه حرکت 43.Rxf8+ را بازی کرد را از دست داده است و لذا چاره را در واگذاری بازی دید اما این در صورتی است که پس از:

Kxf8 44.Bc5+ Re7 45.Bxe7+ Ke8, 46.Qxe4

وضعیتی پیش می آید که نه تنها برای سفید بردی را در بر نخواهد داشت بلکه سیاه با یک بازی حساب شده می تواند به یک پیروزی شیرین دست یابد:

46...dxe4 47.Bg5 a5 48.Bxf4 Kd7 49.Be5 g6 50.Kg1 Ke6 51.Bg7 Kd5 52.Kf2 Kc4 53.Ke3 b4 54.Kxe4 a4 55.Ke3 Kb3 56.Kd2 Ka2

و یکی از پیاده ها به وزارت می رسد.

 

خبر مرتبط : اَبر اشتباهات در شطرنج ( بخش اول )

منبع : سایت شطرنجیان 

پایگاه خبری تخصصی ورزش شطرنج پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین

" همدان شطرنج "

www.hamadanchess.lxb.ir

www.hamadanchess.loxblog.com